پایان جشن <صحنه>








حسن همایون

شامگاه نهم بهمن‌ماه شمار زیادی از اهالی تئاتر ایران در تالار وحدت برای حضور در مراسم پایانی سی‌و‌ششمین جشنواره تئاتر گردهم آمدند. در این برنامه از جمشید خانیان، احمد دامود و هوشنگ آزادی‌ور (چهره‌های پیشکسوت‌ نمایش) با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تجلیل شد. جمشید خانیان به‌دلیل بارش برف و راه‌بندان و احمد دامود هم به‌دلیل کسالت در این جشن حضور نداشتند و جوایز آنها به نمایندگان‌شان داده شد. تجلیل از خانواده شهدا و یادکردی از هنرمندان درگذشته در یک سال اخیر و ادای احترام به دریانورد‌های کشتی سانچی از دیگر بخش‌های این رویداد مهم فرهنگی کشور بود. اجرای مراسم پایانی جشنواره، با چالش «سخن گفتن یا نگفتن» برگزیده‌ها همراه بود و در حالی که احسان کرمی مجری برنامه اجازه نداد کامران شهلایی یکی از برگزیده‌ها پشت تریبون برود؛ او اصرار به سخن گفتن داشت و بدون میکروفن سخن گفت که با اعتراض حضار روبه‌رو شد. در بخشی دیگر از برنامه هم یکی از حضار عدم اجازه دادن به سخن گفتن برگزیده‌ها را مرتبط با توقیف نمایش «روز عقیم» حسین کیانی دانست تا به این ترتیب کسی نتواند دراین باره حرف بزند. مجری مراسم با رد این ادعا گفت:«توقیف نمایش روز عقیم در اختیار برگزار‌کنندگان نبود. همه می‌دانیم گاهی اتفاقاتی می‌افتد که در اختیار ما نیست و هیچ هنرمندی به اندازه اهالی تئاتر سختی توقیف کارش را در شب اجرا نمی‌داند.»
باید با هم گفت‌وگو کنیم
فرهاد مهندس‌پور، دبیر سی و ششمین دوره جشنواره تئاتر هم گفت: من سال 1383 هم دبیر جشنواره تئاتر بودم، گفتند مهندس‌پور خیلی دیکتاتوری کرده و در این دوره متوجه شدم درست می‌گفتند. در امر فرهنگ نباید به نتیجه فکر کرد. نتیجه در گذر زمان حاصل می‌شود. من در دوره دبیری قبلی‌ام به نتیجه فکر می‌کردم اما این دوره فهمیدم در هنر و فرهنگ نباید به نتیجه فکر کرد و باید با تمام توان و عشق کار کرد. در این مدت انتقاداتی از جشنواره شد که جایی هم با تندی و درشتی بود. من اما ورای همه این انتقادات، حقانیت می‌بینم. ما درون این خانواده هستیم و باید با هم گفت‌وگو کنیم.» دیگر سخنران جشن تئاتر ایران سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و باقی زمان سه ساعته مراسم به اهدای جوایز سپری شد. برگزیدگان سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در چهار بخش برگزیدگان بین‌الملل و تئاتر ایران (الف)، تئاتر ایران (ب)، خارج از صحنه در شب جشن تئاتر ایران معرفی شدند.
 «پسران تاریخ» پیشتاز بخش بین‌الملل
در زمینه نمایشنامه‌نویسی مهدی ضیاء چمنی برای نمایشنامه «حذفیات» از ایران برگزیده شد. جایزه بهترین کارگردانی و طراحی صحنه به اشکان خلیل‌نژاد برای نمایش «پسران تاریخ» از ایران رسید. همچنین جایزه ویژه هیأت داوران بخش مسابقه بین‌الملل برای بهترین دراماتورژی به مسعود دلخواه برای نمایش «مفیستو» رسید. مرتضی اسماعیل کاشی برای بازی در نمایش «مفیستو» از ایران بازیگر مرد برگزیده اعلام شد و کاتیا بورکله، با بازی در نمایش «هملت» از آلمان هم عنوان بازیگر زن برگزیده این دوره از جشنواره را از آن خود کرد.
تئاتر ایران و رکود‌شکنی
نمایش‌های تئاتر ایران در دو بخش رقابتی (الف) و (ب) مورد ارزیابی قرار گرفتند و هیأت داوران آثار مسابقه تئاتر ایران (الف) را به این شرح معرفی کردند: جایزه ویژه هیأت داوران
به نمایش «شلتر» اثر امین میری رسید. همچنین جایزه موسیقی این بخش به آنکیدو دارش و باران احصایی برای موسیقی نمایش «آکواریوم» اهدا شد. سعید حسنلو جایزه طراحی صحنه نمایش «و چند داستان دیگر» را به خانه برد. بهنام شرفی با بازی در نمایش «آبی مایل به صورتی» برگزیده شد و از فرزین محدث برای بازی در نمایش «شب دشنه‌های بلند» و حسین محب اهری برای بازی در نمایش «خسیس» تقدیر شد. همچنین معصومه رحمانی برای بازی در نمایش «آنا کارنینا» و معصومه کریمی برای بازی در نمایش «و چند داستان دیگر» مشترکاً به‌عنوان برگزیدگان این بخش معرفی شدند. پیام لاریان برای کارگردانی نمایش «و چند داستان دیگر» برگزیده شد و از آرش عباسی برای کارگردانی نمایش «آناکارنینا» و سیامک احصایی برای کارگردانی نمایش «آکواریوم» تقدیر شد. علیرضا نادری هم برای نمایشنامه «کوکوی کبوتران حرم» نمایش‌نویس برتر شد. آثار تقدیری و برگزیده مسابقه تئاتر ایران (ب) هم به این شرح معرفی شدند: جایزه ویژه هیأت داوران، به نمایش «پیانیستولوژی» رسید. هیأت داوران از نمایش «آبی مایل به صورتی» به کارگردانی ساناز بیان تقدیر کردند. میلاد قنبری برای موسیقی نمایش «پیانیستولوژی» به‌عنوان برگزیده معرفی شد. شهاب افتخاری برای طراحی صحنه نمایش «پیانیستولوژی» جایزه این بخش را برد. از سعید بادینی برای بازی در نمایش «آیفون» و هوتن شکیبا برای بازی در نمایش «صددرصد» تقدیر شد و همچنین مهران امام بخش برای بازی در نمایش «ماراساد»، احسان کرمی و حمیدرضا محمدی برای بازی در نمایش «مأنوس» و علی ملاحی‌محمد برای بازی در نمایش «اعداد در بیابان» به‌عنوان برگزیده معرفی شدند. در بخش بازیگری زن هم از گروه بازیگران نمایش «شلتر» و مهسا غفوریان بازیگر «پیانیستولوژی» تقدیر شد و ستاره پسیانی برای بازی در نمایش «صددرصد» به‌عنوان برگزیده نهایی انتخاب شد. همچنین از کیوان سررشته و لیلا حکمت‌نیا برای نگارش نمایشنامه «مأنوس» تقدیر و در نهایت ساناز بیان برای نگارش نمایشنامه «شلتر» برگزیده شد. از محمد نیازی برای کارگردانی نمایش «پیانیستولوژی» تقدیر شد و امین میری برای کارگردانی نمایش «شلتر» به‌عنوان برگزیده معرفی شد. در اختتامیه سی و ششمین دوره از جشنواره تئاتر فجر برگزیده‌های بخش خارج از صحنه نیز مورد تقدیر قرار گرفتند و در نهایت «تولیدی لیلی و مجنون» جایزه نهایی را از آن خود کرد.
«هفت عصر هفتم پاییز»
اثر برگزیده دفاع مقدس
بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و بنیاد شهید انقلاب اسلامی آثار مرتبط با جنگ و انقلاب را در جشنواره داوری کردند و این نهاد از نمایش‌های «هفت عصر هفتم پاییز» ایوب آقاخانی، «آبی‌ترین آسمان» زمین محمد قاسمی و «دی و بهمن شصت هزار پنج» از سیاوش عالی‌پور قدردانی کرد. همچنین بنیاد شهید انقلاب اسلامی به نمایش‌های «روایت مرگ در خانواده» وحید درویشی و «هفت روز تیر شصت» کامران شهلایی تندیس و جایزه اهدا کرد.

نیم نگاه
سید عباس صالحی در اختتامیه سی‌و‌ششمین دوره از جشنواره تئاتر فجر:
تئاتر هنر گفت‌وگوست نه تک گویی
انسان از وقتی به مدنیت رسید با هنر نمایش آشنا شد و به همین دلیل تئاتر با مدنیت پیوند تاریخی دارد. هنر تئاتر و نمایش به‌عنوان هنری که به سرمایه انسانی متکی است و نه صرفاً به امکانات مادی، هنری مردمی بوده و مردمی نیز خواهد ماند‌. تئاتر و نمایش با مردم آغاز شد و با مردم حرکت کرد و در مردم ریشه دواند. تئاتر هنر گفت‌وگوست نه تک‌گویی و این هنر از معدود هنرهایی است که انسان با انسان سخن می‌گوید نه با خود. هنر تئاتر تبدیل می‌شود به هنری مؤثر و اجتماعی و هنری که بازتاب درد و رنج و امیدهای مردم است. در ایران هم که تمدن چند هزار ساله دارد، نمایش هنری دیرین است که در قالب‌های متنوعی نظیر نقالی، پرده‌خوانی، چاووش‌خوانی و تخت حوضی عرض اندام می‌کند. هنر نمایش در دوره معاصر از مشروطه تا انقلاب اسلامی گام‌به‌گام پیش آمد. امروزه هنر تئاتر ایران با چند ویژگی شناخته می‌شود. از یکسو اصحاب نمایش در موقعیت کنونی به داشته‌های سنتی خود بیشتر وقوف یافته‌اند و در ابعاد نظری و مهارتی هنر نمایش ایرانی را بیشتر می‌شناسند. هنرمندان نمایش ایرانی می‌دانند که روی چه گنجینه‌ای ایستاده‌اند و به آن افتخار می‌کنند. این دو بال حرکت هنر نمایش، روزبه‌روز پرتحرک‌تر دیده می‌شود و امتیازی برای هنر نمایش ایرانی در این روزگار است. هنر تئاتر ایرانی امروز بیش از پیش در همه جا گسترده شده است. هنر نمایش ایرانی در دهه چهارم انقلاب اسلامی بیش از گذشته ایرانی شده است. امروز تئاتر در تهران متمرکز نیست و در شهر به شهر ایران تجلی گسترده هنر نمایش ایرانی را می‌توان دید.